Văn hóa- 03/03/2023 - 4 phút đọc

Các cụ Hà Nội xưa uống trà gì?

 

Để nói về trà thì được chia làm ba dòng trà rõ rệt bao gồm:

1. Trà truyền thống.
2. Trà thảo mộc.
3. Trà thảo dược.

Các loại trà truyền thống thì lại phân chia:

1. Người làm cấp cao như gia nhân và người được cho đi học chữ thì được uống trà đen nấu, trà xanh, lá vối và cuối tuần thì được uống trà hoa hoè. Trà này được nấu dưới bếp và để dưới đó, ai cần thì xuống uống tự do. Người làm công ở các khu bán hàng như Chợ gạo, Hàng mắm cũng dùng cùng loại trà như vậy.

2. Ở nhà, ở nhà thì có đầy đủ cả ba loại trà kể trên nhưng cũng được phân chia rõ ràng về thứ bậc để được mời trà. Việc nâng hạng mời trà của khách thì do cụ tôi quyết định với sự tham khảo ý kiến của các bác quản gia và quản sự. Khách ở phương xa tới làm ăn thì thường được mời loại thượng đẳng nhất. Trà ở đây có trà xanh, trà đen và các loại trà của công ty Đông Ấn.

3. Ở nhà khi có khách lại tuỳ theo thị hiếu của khách mà mời trà. Gu khách thế nào thì bác quản gia tự nắm được và tự pha. Nếu có trà mới muốn mời khách thừ thì bao giờ bác đó cũng đứng sau lưng cụ rồi xin phép hỏi khách, khách đồng ý mới đổi loại trà.

4. Nếu khách có nữ đi cùng thì sẽ được mời các dòng trà thảo mộc. Trà thảo mộc ở đây cũng có nhiều loại, chủ yếu được làm từ các loại cỏ, hoa khô và các loại lá khô. Ngoài ra thì khách nữ có thể ăn chè, các loại chè được nấu theo ngày, theo mùa.

5. Trà thảo dược chỉ dành cho đối tác làm ăn, quà biếu và các dịp trọng đại. Các dòng trà thảo dược được căn chỉnh chi tiết theo tuỳ thể trạng người uống và thời tiết theo mùa.Nước pha trà.Nước pha trà hoàn toàn là nước giếng, cái giếng bây giờ vẫn còn ở số nhà 44 Hai Bà Trưng. Chuyện nước lấy từ sương đêm trên lá sen của hồ Tây là rất ít vì số lượng không đủ dùng. Cứ đến buổi tối khi trời đã dịu mát là gia nhân (có tổ riêng) làm nóng vài tảng đá, sau đó dùng dây xích hạ xuống giếng, bên trên miệng giếng được bịt bằng vải lụa để hứng nước dưới giếng bay hơi lên và ngưng tụ lại. Việc hứng nước uống trà này thường được làm từ 6 chiều đến 11h đêm và từ 2h sáng cho đến 6h sáng. Nước này dùng cho việc pha trà và không làm gì khác kể cả nấu ăn. Giếng nước này cũng chỉ để lấy nước trà, không lấy để nấu. Giếng nước nấu ăn thì nằm bên số nhà phố 26 Bà Triệu bây giờ (đã bị lấp sau khi HN có nước máy của Pháp).

Các bác giờ có thể thử cách lấy nước pha trà của các cụ bằng cách mua cái bóng điện công suất lớn treo trong giếng để thử, em đã làm và khá thành công, cả đêm cũng được 3-4 lít nước.

CHU XUÂN HIẾU
Ghi chuyện ông nội kể

Lê Ngọc Linh
03/03/2023 - 9:01